Ефикасниот транспорт на луѓе и стоки обезбедува пристап до работни места и услуги и овозможува трговски и економски раст на економиите. Ова беше клучната порака на Самитот за поврзување, организиран од Постојаниот секретаријат на Транспортната заедница и Секретаријатот на Централноевропскиот договор за слободна трговија (ЦЕФТА), под покровителство на Министерството за капитални инвестиции на Црна Гора. Вицепремиерот Ервин Ибрахимовиќ и генералниот директор за соседство и преговори за проширување Герт-Јан Купман го отворија Самитот, на кој се собраа министрите за транспорт, царинските директори, меѓународните финансиски институции и други високи претставници, експерти и чинители од Западен Балкан да разговараат и постигнат договори за придвижување на прашањата поврзани со одржлива и ефикасна трговија, транспорт и логистика.
„Самитот за поврзување се фокусира на инвестициите во транспортната инфраструктура и реформите на политиките кои ќе ја олеснат транзицијата кон поефикасна мобилност во Западен Балкан во согласност со стратешките документи на Транспортната заедница. Активностите насочени кон главните патни и железнички гранични премини на индикативното проширување на мрежата TEN-T во Западен Балкан, вклучително и со соседните земји-членки на ЕУ, ќе ги решат неефикасноста и доцнењето на тие точки и ќе ги модернизираат операциите. Транспортната заедница работи со своите партнери на подобрување на интеракциите на различните начини на транспорт долж мрежата за да обезбеди подобар, поефикасен и поевтин логистички ланец “, рече директорот на Постојаниот секретаријат на Транспортната заедница, Матеј Закоњшек.
Нагласувајќи ја важноста на иницијативата Зелени ленти, директорот на Секретаријатот на ЦЕФТА Емир Џикиќ изјави: „Не можевме да избереме подобра тема за овогодинешниот Самит за поврзување од онаа што се однесува на зајакнување на врските меѓу ЦЕФТА и ЕУ во транспортот и трговијата. Зелените ленти се многу повеќе од поедноставен транспорт на стоки, тие се механизам за континуирана поддршка на нашите бизниси, преку воведување дигитализирани услуги и систематска размена на електронски податоци (SEED+), кои нè доближуваат до трговија без хартија. Тоа е и концепт на засилена соработка со ЕУ. Европската комисија е посветена на целосна имплементација на Зелените ленти и блиска координација за други царински и гранични прашања, што уште еднаш потврдува дека ЦЕФТА страните се сигурни партнери“.
Договорот за индикативните карти на Транс-европската транспортна мрежа (TEN-T) во Западен Балкан беше потпишан од договорните страни на ЕУ и Договорот за транспортна заедница. Воспоставувањето на новиот коридор Западен Балкан-Источен Медитеран има за цел да ја зајакне економската, социјалната и територијалната кохезија на регионот и да креира непрекинат транспортен систем преку граници, без физички прекини, тесни грла или неповрзани делници. Со заедничката декларација „Проширување на Зелените ленти“, ЦЕФТА-ТЦТ се обврзуваат дополнително да го олеснат транспортот и трговијата со цел да се намали времето на чекање и да се подобри ефикасноста на логистичките и вредносни синџири на ЕУ. Тоа ќе им даде дополнителен поттик на сите релевантни органи да работат на целосно проширување на Зелените ленти и воспоставување едношалтерски и синхронизирани гранични контроли.
Проширувањето на Зелените ленти во регионот на Западен Балкан, како одговор на здравствената криза во 2020 година, и солидарните коридори меѓу ЕУ и Украина, како резултат на руската агресивна војна против Украина, се добри примери кои се однесуваа на транспортните и трговските блокади и ја истакна важноста на долгорочните мерки за олеснување на транспортот и трговијата, како што се мултимодалната инфраструктура, меѓународните транзитни договори, дигитализацијата на процедурите и споделувањето информации пред пристигнување за движење на стоки.
Со оглед на овие случувања, земјите од Западен Балкан и Украина, Грузија и Молдавија имаат заеднички именител кога станува збор за развојот на нивната транспортна политика и мрежа: потребата да работат заедно и со Европската комисија за поставување на истите стандарди и квалитет на услуга низ целата меѓусебно поврзана TEN-T мрежа, која ќе ги поврзе Европа и Централна Азија, отворајќи можности за нови трговски патишта или зајакнување на постоечките.
