Многу корисници на огревно дрво не постапуваат правилно при манипулирањето со дрвата и при ракување на опремата за согорување. Затоа, понатаму ќе бидат дадени неколку објаснувања и совети на оваа тема.
Првин неколку податоци за дрвото за огрев (во состојба: природно сушено).
Тоа содржи приближно 43% јаглерод, 36% кислород, 5% водород, 15% вода и 1% пепел. Неговата калориска вредност е 4,0 до 4,3 kW/kg.
При согорување на дрвото се постигнува температура од 700 до 1000 °C, кај дабот и буката околу 1000 °C. Во димните гасови има јаглерод-диоксид (CO2) и водена пареа. Во случај на нецелосно согорување се создава и јаглерод-моноксид (CO), катран и саѓи.
Влагата во огревното дрво е непожелна (голем проблем)
Свежо исеченото дрво има вода околу 50% и тоа никако не смее да се користи веднаш за горење. Огревното дрво мора да биде суво со соджина на вода од 15 до 20%. Ако огревното дрво е влажно над 20%, огнот не се разгорува како што треба и често се гаси. Дел од топлината се троши за испарување на водата наместо да се развие поголем пламен и повисока температура. А водената пареа излегува со димните гасови, и тоа е загубена топлина. При вакво неквалитетно согорување се таложат саѓи и материја слична на катран, притоа можна е појава на пламен во оџакот и опасност од пожар. При согорување на влажно дрво емисиите на честичките ПМ-10 и ПМ-2,5 се значително поголеми.
Периодот на сушење на дрвото за постигнување на 15 до 20% влажност зависи од типот на дрвото. Кај меките дрва (бор, ела, топола и сл.) тоа е 6 до 12 месеци, а кај тврдите дрва (даб, бука, јавор и сл.) е над 12 месеци. Дрвото може да се суши на отворен простор, но да биде покриено заради заштита од врнежи, може под натстрешница или во сув затворен простор со провев (не во влажен подрум). Најдолниот ред да не се става директно на земја за да се спречи скапување. Во влажно дрво постои веројатност да има инсекти и ларви кои може да бидат внесени внатре во домот.
Со цел да се информирам подобро за тоа дали во РМ граѓаните користат суво или влажно огревно дрво, испратив допис до јавното претпријатие Македонски шуми (Национални шуми) барајќи информација за тоа какво дрво продаваат / испорачуваат. Лицето за односи со јавност ми одговори дека немаат информации за тоа прашање и ме упати да се обратам до нивните подружници што ги има речиси во сите градови во државата. Се јавив на три подружници и добив слични одговори дека тие не обрнуваат внимание на влажноста на дрвата. За нив е важно да обезбедат огревно дрво (сеча, транспорт, складиште), да го продаваат на граѓаните, а испораката е за две до десет недели според извршено плаќање. Значи, тие не испорачуваат суво дрво. Соодветното сушење на дрвото треба да си го организираат самите купувачи. Но најголемиот број од нив не се информирани за содржината на вода во дрвата и не се свесни дека тоа е едно од најбитните работи за да се има успешно греење со огревно дрво.
Во Стратегијата за енергетски развој на енергетиката на РМ е наведено дека над 60% од домовите користат дрво како основно гориво за греење, а според Заводот за статистика на РМ тоа се 253.000 домаќинства. А знаеме дека во текот на грејната сезона скоро сите градови во РМ имаат многу загаден воздух, па може да се заклучи дека главна причина за тоа е греењето со влажно дрво. Оваа практика мора да се смени, а за тоа треба да се погрижат сите засегнати страни: корисниците на огревно дрво, снабдувачите (Македонски шуми и др.), локалните самоуправи и државата. Прв чекор е информирање на граѓаните, како правилно да се користи огревното дрво, каде и како да се складираат дрвата за нивно сушење, итн. На прв поглед изгледа дека тоа е едноставна работа, но не е така. На пример, услови за складирање / сушење на дрва имаат само оние домаќинства што живеат во индивидуални куќи (имаат дворови), а кај колективните станбени згради нема такви услови. Голем проблем е релативно долгиот период потребен за сушење, особено кај тврдите дрва како што се даб и бука кои се употребуваат најмногу кај нас. Се разбира дека може и мора да се најде некое решение за овој проблем. Според мое мислење, најдобро е сушењето на дрвото да го вршат Македонски шуми во соодветно изградени складишта со поголем капацитет.
За да се избегне загадување на воздухот потребно е да се знае и дека при греењето со дрво треба да се користи само нетретирано, чисто дрво. Доколку дрвото е обработено со боја, лак или слични премази, тоа не треба да се употребува за горење бидејќи тогаш се ослободуваат токсични материи кои можат сериозно да наштетат на здравјето на луѓето. Значи, никако горење на делови од намештај, столарија, (лакиран) паркет и слично.
Во следното продолжение (III дел) ќе бидат опишани некои специфичности и совети при греењето со дрва.
Д-р Ристо Цицонков, редовен професор
Машински факултет – Скопје
26.12.2023
