Резултатите од пописот на населението спроведен во 2021 година покажаа дека бројот на жители во Хрватска од година во година се намалува.

Според овие резултати, Република Хрватска тогаш имала 3.871.833 жители, што е намалување за 413.056 лица или 9,64 отсто во однос на пописот спроведен во 2011 година.

Помеѓу двете листи, Хрватска постигна дел од своите стратешки цели, па од 1 јули 2013 година е полноправна членка на Европската унија. Десет години подоцна, Хрватска стана дел од Шенген, а еврото стана официјална валута.

Но, сето ова време и Хрватска се соочува со континуирано иселување, кое продолжува. Иако беше погодена цела Хрватска, така што многу градови во меѓувреме се преполовени според бројот на жители, емиграцијата најмногу се чувствува во руралните средини, кои останаа речиси празни. За тоа сведочат зголемениот број на празни куќи, празни фарми, затворени училишта…

Истражување на оваа тема спроведе и Советот за млади на Владата на Република Хрватска. Истражувањето е спроведено на примерок од 366 млади луѓе на возраст од 18 до 30 години, кои одговарале на прашања за условите за живот и можностите за младите во руралните и оддалечените области на Хрватска. Целта на советот беше да ги испита мислењата и ставовите на младите за квалитетот на животот во руралните и оддалечените области, со акцент на миграциските намери и развојните перспективи.

Резултатите од истражувањето дополнително треба да ги загрижат премиерот и министрите, бидејќи покажа дека повеќе од една третина од младите од руралните и оддалечените области имаат намера да се иселат во следните три години, додека речиси 80 отсто од оние кои живеат надвор од нивното место на живеење немаат намера да се вратат во регионот каде што се родени или не се сигурни за враќање. Како што е наведено во истражувањето, младите во нивните заедници се најзадоволни од безбедноста, основната инфраструктура, училиштата и состојбата со животната средина, додека најмалку се задоволни од социо-културните содржини, финансиските услуги, јавниот превоз и понудите за работа. Од испитаниците, 73,6 отсто живеат во местото на живеење, од кои 34,5 отсто имаат намера да се иселат во следните три години, при што 42,8 отсто се преселиле во друга област, 30,8 отсто во друго населено место во истата област, а 26,4 отсто во странство. Главните причини се подобрувањето на животниот стандард (31,9 отсто) и подобрите можности за вработување (29,5 отсто). Во решавањето на проблемите на младите тие подеднакво веруваат дека локалната заедница (26,2 отсто) и државата (22,1 отсто), а во помала мерка Европската унија (16,4 отсто), нивната лична иницијатива (13,6 отсто) и локалната власт (12 проценти).

Сакам нормален живот

-Од година во година читам и слушам како ќе биде подобро, како се отвора ова или она… Сепак, сега имам веќе 29 години и немам време да го чекам тоа наскоро. Сакам да обезбедам добар живот за себе и за моето семејство. Овде не мислам на некој голем луксуз, но не сакам секое евро да го вртам сто пати пред да го потрошам. Младите, а јас некако се вклучувам и себеси иако сум женет и имам две деца, сакаат работа со сигурен приход кој не е минималната плата. Сакаме и да имаме повеќе капацитети за да не морам за се, па и најмало

да се качам во кола и да возам до Вуковар или Осиек, вели Горан П. од Илок, кој вели дека годинава ќе се пресели во Германија или најдоцна следната пролет.

Единственото нешто што може да го спречи во ова е ако наскоро се случи нешто големо и работите почнат да се подобруваат, а како што вели тој во моментов не гледа можност за тоа. Сака да се пресели во Германија и таму да се „насели“, пред неговите деца да тргнат на училиште.

-Дали некогаш ќе се вратам? Искрено не знам. Можеби ќе се вратам, но ако се вклопам таму, а не гледам причина да не, не верувам. Имам членови од семејството, пријатели таму, а веќе ме чека работа, па некои предуслови веќе се обезбедени. Сепак, секогаш ќе бидеме среќни да дојдеме во Хрватска на годишното. Се надевам пред се заради помладите дека некои работи во Хрватска ќе се решат на подобро. Доста ни се приказни за партизани, усташи, четници, Срби, Хрвати, војна… Вознемирува корупцијата на секој чекор и тоа дека не можеш ништо да направиш ако немаш врска. И мене ми пречи тој криминал. Многумина заминаа само затоа што животот во другите земји е некако поорганизиран и побезбеден“, изјави Горан П.

Создавање предуслови

На истата тема разговаравме и со Анто Гутиќ, градоначалникот на општина Гуња во Посавина, која и самата со години се соочува со проблемот на иселување. Ова го поткрепуваат официјалните податоци, според кои Гуња во 1991 година имала 5.176 жители, а пописот од 2021 година би покажал дека оваа бројка паднала на 3.732. Бранот на иселување продолжи и во изминатите десет години, така што Гуња, според пописот од 2021 година, сега има 2.600 жители. Дополнително загрижува фактот што меѓу населението што се уште живее во Гуња има многу самохрани и стари домаќинства. Говорејќи за иселувањето, Гутиќ вели дека особено го загрижува заминувањето на младите, односно оние кои треба да ја предводат Гуња во наредните години и децении. Според него, Гуња, како и многу други општини во Хрватска, е бројчано уништена во последните години.

-Како општина создаваме предуслови за останување на младите, а потоа можеби враќање на барем дел од оние што се иселиле. Имаме голем број содржини кои им се важни на младите за нормален и квалитетен живот. Мислам на училиштето, на народната библиотека и читална, на здравствениот дом, на интернетот… Наскоро ќе ја завршиме градинката. Се работи и на доизградба на деловната зона, па очекуваме нови инвестиции и отворање работни места. Како општина немаме можност да отвораме работни места, но затоа правиме колку што можеме за да создадеме предуслови за подобар и поквалитетен живот, рече Гутиќ.

Тој додава и дека досегашните искуства на земјите-членки на ЕУ покажале дека по десет години членство се случува обратниот процес, односно дека луѓето што емигрирале почнуваат да се враќаат.

-Мислам дека веќе нема да има иселување и дека сите што сакаа да си заминат си заминаа. Во меѓувреме, во Хрватска има се повеќе работа, се отвораат работни места, платите се зголемуваат и ќе продолжат да се зголемуваат, а во сила се голем број на стимулации. Мислам дека сето тоа ќе помогне во одлуката на некои да се вратат назад, а пред се мислам на оние кои живеат во странство како самци, изјави Гутиќ.

За иселувањето зборуваше и Иван Анушиќ, префект на Осиек-Барања, кој смета дека во сето тоа всушност недостасува поголема иницијатива од национално ниво.

-Локалните и регионалните самоуправи не можат многу да научат за демографијата, ја немаме таа сила, ги немаме тие закони и лостови, мораме систематски да почнеме да се занимаваме со демографијата како најголем проблем денес, посочи Анушиќ.

Истовремено, премиерот и неговите министри ја користат секоја можност да истакнат дел од успесите на Владата, редовно зборувајќи за намалување на стапката на невработеност, раст на платите, инвестиции…

Кога зборуваат за причините за иселување, велат дека тоа е процес низ кој поминале сите нови земји-членки на ЕУ и дека денес хрватските граѓани како граѓани на Унијата можат да работат каде било во Европската унија. Притоа, никогаш не спомнуваат причини како што се непотизам, корупција, безброј афери кои ги објавуваат медиумите, нарушено општество, високи цени, инфлација… Затоа, за тоа зборува демографот Стјепан Штерц.

-Причините за иселувањето се неорганизираноста на хрватското општество, неизвесноста во иднината, особено кај децата и начинот на кој се владее со Хрватска. Најлошата информација за нас е природното исчезнување на Хрватска, бидејќи оние што се оддалечија од нас, ако им поставивме модел на поттик да се вратат, ќе ни се вратеа, рече Штерц.

Хрватска демографски опаѓа

Демографот Дражен Живиќ вели дека резултатите од истражувањето на Младинскиот совет се всушност очекувани и дека всушност нема никакви изненадувања. Тој потсетува и на истражувањето на Институтот Иво Пилар, во кое тој е помошник-директор, што беше спроведено меѓу учениците од трето и четврто одделение од средните училишта во Вуковарско-сремската жупанија и кое покажа дека една третина од учениците имаат намера да останат во местото на живеење, третина тогаш не знаеле што ќе биде следно додека третина од нив рекле дека сигурно заминуваат.

-Ова се повеќе од загрижувачки податоци, но и податоци кои се очекувани за сите што се занимаваат со оваа тема. Потрошивме многу години на развој на државата, градење на системот, економски напредок и слично, а имаме толку голем фонд на млади луѓе кои не сакаат да останат да живеат во Хрватска. Како и да е, кога ќе видам се што се прави и како се прави, да бев 30 години помлад и самиот би го мислел истото. Се заборава дека младите следат се што се случува преку социјалните мрежи, знаат многу, а освен тоа имаат речиси неограничени можности и затоа многу добро знаат се што се случува во Хрватска. Поради сето ова не си заминуваат само оние кои немаат работа, туку и оние кои имаат добра работа. Оние кои се на власт зборуваат за милијарди инвестиции, светла сегашност и уште посветла иднина, а очигледно е дека во многу работи каснуваме и не постапуваме како што треба затоа што Хрватска демографски опаѓа, рече Живиќ.

Тој додава дека најлошото е што кога луѓето ја напуштаат Хрватска не се прави ништо за да се поттикне нивното враќање, односно ништо не мрда и се е препуштено на стихијата. Тој не гледа охрабрување во тоа што се поголем број странци се доселуваат во Хрватска, бидејќи посочува дека, кога ќе видат дека нема систематска политика, ќе одат понатаму во потрага по земји кои се порегулирани и каде се ќе има повисоки плати, можност за понатамошно интегрирање во компанијата како и доаѓање на семејството.