23 јули 2023

БТА

Голем број измени на Уставот предлага „Продолжуваме со промените-Демократска Бугарија“ (ПП-ДБ). На денешната трибина коалицијата заедно со иницијативата „Правда за сите“ ги изнесе своите предлози пред медиумите.

Ова е веста на денот од Република Бугарија, избрана на Бугарската телеграфска агенција (БТА) за објавување од МИА, согласно Договорот за размена на информации и професионална соработка, кој предвидува секој ден националните информативни агенции на Северна Македонија и Бугарија да разменуваат директно избрана од другата агенција вест на денот на соодветната земја, а другата агенција да ја објави на својот интернет сајт без промени со изрично посочување и цитирање на партнерот како извор.

Останува позицијата главен обвинител, но се отстранува надзорот на законитоста, најави министерот за правда Атанас Славов.

Очекувањата се дека на овој начин обвинителството ќе се фокусира на кривичната постапка и многу ретко ќе учествува во граѓански и управни предмети. Предвидено е мандатот на јавниот обвинител да биде пет години.

Според Кирил Петков, огромната моќ на главниот обвинител дава предуслов да има „чадори за некои“, а од друга страна судскиот систем да се користи како „клуб“. Предлагаме поголема одговорност за обвинителите, поголема независност за судиите и нивните одлуки да не можат да бидат под влијание на други. Никој не треба да биде над законот, посочи Петков.

Друг предлог е поделбата на Врховниот судски совет (ВСС) на два – судски и обвинителски совет.

Во судскиот ССС, кој треба да се состои од 15 лица, мнозинството го имаат судиите избрани од судии, а обвинителите и истражителите не можат да се избираат во помалата пратеничка квота. Може да вклучува претставници на други правни професии. Членови по службена должност ќе бидат претседателите на двата врховни суда. Осум лица ќе бидат директно избрани од судиите, а само пет од Националното собрание и тие не смеат да бидат магистрати.

Судиите избрани во ССС ќе продолжат да работат како судии, но со намален обем на работа.

Се предлага и мандатот на ССК да биде четиригодишен, наместо досегашниот пет. Предвидено е пратеничката квота да стане јавна застапеност.

Претседателите на Врховниот касационен суд и на Врховниот управен суд сепак ќе ги избира ССК, но донесувањето указ од претседателот треба да се откаже, предлага ПП-ДБ. Целта е да нема директно политичко мешање во назначувањето на високи магистрати, а не да се одземат овластувањата на шефот на државата. Предвидено е мандатот на претседателите на Врховниот и Врховниот суд сега да биде пет години, а не седум како што е сега, рече Славов.

Пратеничката квота на немагистрати, кои ќе вршат јавна контрола врз работата на советот, ќе има мнозинство во обвинителскиот совет. Обвинителскиот совет ќе го сочинуваат 10 члена. Шест ќе избира Националното собрание, двајца од обвинителската квота, еден од истражителите, а главниот обвинител ќе биде член по право, предвидуваат измените.

Се воведува и индивидуалната уставна жалба. Така, секој може да се жали до Уставниот суд со барање за утврдување на неуставност на закон со кој се повредуваат неговите права и слободи, предвидува ПП-ДБ.

Враќање на управувањето со недвижниот имот на судството на Министерството за правда, бидејќи ССК треба да се концентрира на функциите во кариерата, е меѓу предлозите за уставни измени.

Друга промена е што 24 мај ќе стане официјален празник и ќе се вика Ден на бугарската реч, образование и култура и на кирилицата, изјави премиерот академик Николај Денков. Според него, името ќе биде финализирано.

Ниту еден од другите празници не го менува статусот, тие остануваат официјални. Во поглавјето 10 од Основниот закон, каде што се опишани грбот, химната и знамето, логично треба да го поставиме и местото на државниот празник, рече Денков. Оваа дискусија трае долги години и од различни причини не е постигнат конечен резултат. Сега можеме да најдеме решение во општеството. Се обидовме да најдеме празник кој обединува, а не разделува, додаде тој.

Денков истакна дека идејата за промена на 24 мај како празник била тема на неговиот извештај за време на неговиот мандат како министер за образование, но пречка за нејзино спроведување стана рушењето на Владата.

Сакаме да ја доведеме културата и пишувањето до израз. Сакаме да ја воведеме идејата дека сме потомци на просветните работници и со овие промени сакаме да покажеме дека иднината е во науката, изјави во оваа прилика копретседателот на пратеничката група (ПГ) на „Продолжуваме со промените-Демократска Бугарија“ (ПП-ДБ) Кирил Петков.

Друга промена се однесува на статусот на преодната влада. Потребата од ревизија на оваа регулатива се појави во последните две години, рече министерот за правда Славов. Според него, изградбата на официјалната влада е во спротивност со текстот на Основниот закон, каде што пишува дека Бугарија е парламентарна република. Таков модел, каде што претседателот назначува по своја дискреција, не постои ниту во претседателските републики, рече Славов.

Тој посочи дека во повеќето земји владата во оставка станува по службена должност до нови избори. Во други земји, но поретко, за премиер се поставува човек кој е на висока државна функција (како во Грција), а министри се луѓе на високи позиции.

Со минимална уставна интервенција сакаме да се држиме до тоа дека владата во оставка е кабинет по службена должност. Ќе се фокусира на изборите и ќе обезбеди функционирање на администрацијата, нема да склучува долгорочни договори. Така Националното собрание ќе може да продолжи да дејствува, а изборите ќе се одржат во рок од еден месец, рече Славов.

Текстовите ги исполнуваат европските стандарди за независност и одговорност на обвинителството. Тоа не се идеи за кои е потребно Големото народно собрание, потребна е одлука на обично Народно собрание и се надеваме дека ќе собереме 180 гласа, рече Славов.

Измените се базираат на политички договор дека треба да се оди во овие насоки, рече Христо Иванов. И изрази надеж дека ќе бидат прифатени. Според него, за текстовите се разговарало долго време, а предлозите веќе се разговарани со ГЕРБ и ДПС. Се надевам на висок степен на консензус, рече Иванов. Наша цел е текстовите да бидат објавени во Државниот весник на крајот на оваа или на почетокот на следната година. Ова е важно и на нашиот пат кон Шенген и еврозоната, рече Иванов.

Тој изрази очекување дека предлозите ќе бидат доставени до Народното собрание до 31 јули.

Важен чекор е поврзан со мандатот на општинските градоначалници. Голем број општини се деполираат бидејќи градоначалниците држат половина од работните места. Инаку, не чекаат убави времиња за регионите, рече Владислав Панев. Сакаме транспарентна локална власт и администрација, а тоа значи дека тие повеќе нема да бидат „стапови“, туку ќе обезбедуваат правда во економијата, рече тој. Според него, ова е начин за просперитет на државата.

Во основата на овој напор е чувството на јавноста дека нема правда и јасен пат пред Бугарија. Следните шест месеци се шанса да се одржи широка јавна дебата за тоа каква иднина сакаме да имаме, во каква земја сакаме да живееме и како, погазувајќи ги заветите од минатото, не само што можеме да бидеме рамноправни со другите европски народи, туку и да ги водиме, рече копретседателот на „Продолжуваме со промената“ и министер за финансии Асен Василев.

Многу е важно овие измени во Уставот да се искористат како шанса да се одржи долго одложувана дебата за тоа каква иднина сакаме да имаме, посочи тој.

Атанас Атанасов (ДБ), кој е и копретседател на ПГ на ПП-ДБ, рече дека промените на Уставот најверојатно ќе станат главна задача на ова Народно собрание. Луѓето живеат со чувството дека законот не важи подеднакво за сите, сакаме овој недостаток да се отстрани, рече тој.

Велислав Величков изјави дека иницијативата „Правда за сите“ ги поддржува текстовите. Според него, доколку се изгласаат измените, во ССК ќе има претставници од адвокатурата, од Сојузот на адвокатите и од невладините организации.